برج طغرل شهرری در جنوب تهران

کاربرد آن به این صورت است که ترک‌های دورتادور برج به‌گونه‌ای طراحی شده که با طلوع آفتاب در سمت شرق بنا، کم‌کم یکی از کنگره‌ها روشن می‌شود و آفتاب به درون آن می‌تابد. باگذشت نیم ساعت از طلوع خورشید، نصف کنگره روشن می‌شود و باگذشت یک ساعت از طلوع خورشید، یک کنگره به طور کامل روشن می‌شود. به همین ترتیب باگذشت دو ساعت دو کنگره و با گذشت سه ساعت سه کنگره روشن می‌شود، تا اینکه لحظه‌ای فرامی‌رسد که خورشید روی نصف‌النهار منطقه و در بیشترین ارتفاع خود از افق قرار می‌گیرد. در این هنگام خورشید دقیقاً بالای سر در جنوبی برج قرار می‌گیرد، زیرا درب‌های برج کاملاً شمالی جنوبی بوده و روی نصف‌النهار واقع است. در این زمان سایه تیغه‌ای که بالای سر سردر ورودی است درست در بالای تبری ضربی گونه سردر قرارگرفته و حکایت از لحظه اذان ظهر دارد و در زمستان که ارتفاع خورشید پایین‌تر است در لحظه ظهر خورشید از درب جنوبی درست وسط برج می‌تابد. همچنین اگر چنانچه خورشید از لحظه ظهر به‌جانب غرب گرایش یابد، حال کنگره‌های جانب غرب شروع به روشن شدن می‌کند. اگر نیم ساعت از لحظه ظهر بگذرد نیمی از کنگره از جانب غرب روشن می‌شود، اگر یک ساعت بگذرد یکی از کنگره‌ها روشن می‌شود و اگر ۲ ساعت از ظهر بگذرد دو از کنگره روشن می‌شود و همین‌گونه ادامه دارد تا زمانی که خورشید غروب کند.

به‌طور خلاصه می‌توان گفت از روی کنگره‌های این برج و روشن شدن آن توسط خورشید، می‌توان مقدار گذشت زمان را از لحظه طلوع آفتاب، لحظه ظهر، و مقدار گذشت زمان از لحظه ظهر را محاسبه و تعیین نمود.

مرمت برج طغرل